Polonia Leszno – historia klubu

Polonia Leszno to klub o długiej historii, sięgającej czasów okupacji Polski. Drużyna wielokrotnie zajmowała wysokie miejsca na różnych poziomach rozgrywek. Przeczytaj nasz artykuł i poznaj dzieje założonego w 1912 roku klubu z Leszna.

1. Początki klubu i kontekst historyczny

Polonia Leszno została założona w 1912 roku, w trudnych warunkach zaboru pruskiego. Inicjatorem powstania klubu było Towarzystwo Terminatorów – grupa lokalnych czeladników i entuzjastów sportu, którzy chcieli stworzyć polską organizację sportową w mieście silnie germanizowanym. Patronem klubu był adwokat Adam Ruszczyński, jedna z ważniejszych postaci społecznych Leszna i działacz na rzecz polskości.

Pierwszym prezesem został Marcin Giera, który pełnił tę funkcję do 1914 roku. W tym czasie klub przyjął nazwę Pogoń Leszno, pod którą występował do wybuchu I wojny światowej. Już od początku działalności Polonia była nie tylko ośrodkiem sportowym, ale także miejscem manifestacji patriotyzmu i polskości.

Członkowie klubu aktywnie włączyli się w przygotowania i walki Powstania Wielkopolskiego (1918–1919), co dodatkowo podkreślało rolę organizacji jako symbolu lokalnej tożsamości i oporu wobec germanizacji.

Początki klubu

Klub Polonia powstawał w czasie zaborów, więc jego początki nie były łatwe. Prusowie skutecznie uniemożliwiają tworzenie narodowych organizacji, w tym także sportowych. Mimo to w 1912 roku w Lesznie powołano klub sportowy Polonia za sprawą terminatorów i czeladników z Towarzystwa Terminatorów. To właśnie piłka nożna była pierwszą dyscypliną, jaką zaczęto w jego ramach uprawiać. Klub powstał w celu walki o polskość Leszna, na co wskazywać mogły barwy (biało-czerwone) oraz jego nazwa.

Na pierwszego prezesa Polonii Leszno powołano Marcina Gierę. Podczas spotkania założycieli obecny był także Edmund Szyc, czyli przedstawiciel „Warty Poznań”. To na atrybutach tego właśnie klubu Polonia wzorowała swój pierwszy herb.

Do czasu I wojny światowej Polonia rozgrywała mecze towarzyskie z głównie niemieckimi drużynami, takimi jak Manner Turverein Lissa, Germania Lissa czy Comenius Lissa. Fervor Kościan był pierwszym rywalem Polonii z polskiego podwórka.

Wybuch wojny znacznie zahamował rozwój klubu. Ówczesny prezes Marcin Giera zginął w czasie walki na froncie. W 1914 roku nakazano władzom klubu zmianę jego nazwy. Za czasów prezesa Jana Wunscha klub mianowano jako Pogoń Leszno, nie zaprzestając rozgrywania towarzyskich spotkań.

Gracze Polonii z oddaniem walczyli na froncie, a później także w Powstaniu Wielkopolskim. Wśród uczestników bitwy pod Wiatrakami byli m.in.  Franciszek Bryze, Bronisław Grochowiak, Władysław Neymenn.

Losy klubu po zakończeniu wojny nie są do końca znane. Najprawdopodobniej przez pewien okres działał on jednocześnie jako Pogoń oraz Polonia. Ostatecznie w piłkarskim świecie do dziś pozostała Polonia Leszno.

Lata 20.i 30. – czołowy klub w Wielkopolsce

Razem z klubem TG Sokół, Polonia odcisnęła największe piętno na rozwoju sportu w Lesznie. 1922 rok był dla Polonii okresem świętowania 10-lecia istnienia i z tej okazji  piłkarze mogli cieszyć się z pierwszego profesjonalnego boiska piłkarskiego. Zlokalizowano je przy Alejach Komeniusza. Użytkowano je prawie 10 kolejnych lat, natomiast później Polonia wynajmowała boisko TG Sokół, czyli lokalnego przeciwnika. W 1932 roku prezes Polonii A. Bałdowski nabył teren przy Szosie Strzyżewickiej, gdzie wybudowano boisko Polonii.

Do 1921 roku zawodnicy Polonii mierzyli się w spotkaniach towarzyskich z zespołami z Wolsztyna, Poznania, Kościana i Rawicza. Rok 1921 przyniósł zgłoszenie Polonia rozgrywek Podokręgu Leszczyńskiego POZPN. Polonia pokonała Fervor Kościan i Unitas Wolsztyn, co pozwoliło jej uzyskać awans do wojewódzkiej „B” klasy.

W 1930 roku Polonia Leszno odniosła niebywały sukces, wygrywając rozgrywki klasy „B” i awansując do najwyższego szczebla rozgrywek wojewódzkich – klasy „A”. W roku 1931 roku zmierzyli się w nich z klubem TG Sokół, zespołami z Poznania (Olimpią, Legią, HCP, Wartą) oraz z Ostrowa i Gniezna. Ostatecznie Poloniści utrzymali się w “A” klasie, zajmując 7 miejsce na koniec sezonu. W tych prestiżowych rozgrywkach grali aż do czasu II wojny światowej. Największy sukces klub odnotował w roku 1934, kiedy zajął 3 miejsce w lidze.

W okresie międzywojennym Polonia grała liczne spotkania towarzyskie z polskimi oraz niemieckimi klubami (m.in. z Wrocławia, Wschowy czy Głogowa). Lata 30. były dla Polonii okresem świetności, jednak wybuch II Wojny Światowej spowodował przerwę w funkcjonowaniu klubu. Wielu działaczy i zawodników zginęło w czasie walk.

Odbudowa klubu i okres PRL

Po zakończeniu wojny podjęto próby przywrócenia działania Polonii. Niekomfortowe uwarunkowania polityczne, społeczne i gospodarcze temu nie sprzyjału, jednak upór i zaangażowanie działaczy pozwoliło na odbudowę klubu.

W 1947 roku miała miejsce fuzja Polonii z klubem kolejowym. KKS Polonia Leszno był wtedy zespołem z 35-letnim stażem. Na niedługi okres ustanowiono nowy herb w niebiesko-biało-czerwonych barwach. Rozegrano także towarzyskie spotkanie z Ruchem Hajduki Wielkie Chorzów.

Drużyna KKS „Polonia od 1948 do 1956 występowała pod tą nazwą. Był to okres świetności miejscowej piłki nożnej. W 1951 roku Polonia przejęła ponownie stadion przy Szosie Strzyżewickiej, który został następnie odnowiony.

Polonia w II lidze

W roku 1951 drużyna polonistów z Leszna wywalczyła awans do II ligi po rozgrywkach barażowych. W ostatecznej tabeli „A” klasy przy nazwie Polonii oraz Stali Gdańsk widniała identyczna liczba punktów, co sprawiło, że 21 października 1951 roku w Toruniu odbył się dodatkowy mecz. Polonia (Kolejarz) znokautowała w nim graczy z Gdańska, wygrywając 4:1 i tym samym zanotowała awans do II ligi.

Grali tam dwa kolejne sezony, zajmując 3., a następnie 12. miejsce, zaliczając spadek w 1953 roku. Jednak kolejny rok 1954 przyniósł świetną formę zawodników, którzy wygrywając spotkanie z Karpatami Krosno 3:1 zapewnili sobie powrót do piłkarskiej elity. Nadzór trenerski nad drużyną pełnił wtedy Henryk Czapczyk.

II liga w tamtym okresie obfitowała jednak w o wiele silniejsze drużyny niż wcześniej. Polonia nie utrzymała się w lidze, zajmując 13. na 14 miejsc. W trakcie tego sezonu klub opuścił trener Czapczyk oraz powrócono do nazwy Polonia.

W sezonie 53/54 piłkarze Polonii odnieśli spory sukces, dostając się do 1/8 Pucharu Polski. Z rozgrywek piłkarzy z Leszna wykluczyła jednak drużyna Gwardii Warszawa. Jednocześnie Polonia wygrała spotkanie towarzyskie z ówczesnym mistrzem Polski, czyli Ruchem Chorzów. Mecz zakończył się wynikiem 2:1 i odbył się w 1954 roku z okazji otwarcia stadionu Unii Leszno.

W lidze okręgowej Polonia grała do 1963 roku.

Lata 60-70

Od tego czasu Polonia grała w “A” klasie. Miejsce w lidze okręgowej ponownie wywalczono dopiero w sezonie 1970/71. W roku 1972 w skład drużyny weszli piłkarze zamkniętej sekcji futbolowej Unii Leszno.

Rok 1974 przyniósł kolejną zmianę nazwy klubu – Międzyzakładowy Kolejowy Klub Sportowy „Polonia –1912” (MKKS). Dzięki temu drużyna zyskała większe wsparcie lokalnej społeczności (także finansowe), jednak klub nadał miał większe wydatki, niż dochody.

W sezonie 1977/78 Polonia zajęła 11 miejsce w lidze, tym samym notując spadek do klasy okręgowej. W kolejnych latach piłkarze starali się powrócić do III ligi, jednak udało się to dopiero w sezonie 1980/81.

Powrót do świetności

Sezony 81/82 oraz 82/83 to kolejne lata świetności zespołu, który dwa razy zajął 2 miejsce w lidze, a więc był dość blisko awansu do II ligi. Kolejny sezon to już jednak miejsce 9, natomiast w sezonie 84/85 i 87/88 drużyna zajmowała miejsca w strefie spadkowej.

Okres przemian w Polsce i kryzysowe lata 90

Przełom lat 80. i 90. to niechlubny okres w sportowej historii Polonii Leszno. Piłkarze zanotowali spadek do ligi okręgowej leszczyńskiej, choć w roku 1994 ponownie pojawili się w lidze międzyokręgowej.

Szczyt niepowodzeń osiągnięto w sezonie 2000/2001, wycofując Polonię z rozgrywek. W kolejnych latach podejmowano próby naprawy poziomu sportowego klubu. Sezon 07/08 przyniósł Polonii awans do IV ligi, która w wyniku reformy z 2009 roku stała się III ligą. W latach 2009-2014 klub zajmował miejsca w dole tabeli, ostatecznie notując spadek do IV ligi. Tam w sezonie 2014/15 Polonia zajęłą 3 miejsce w grupie południowej, a rok później miejsce 5.

Lata 2016-2017 przyniosły zmiany organizacyjne, które doprowadziły do utworzenia Klubu Piłkarskiego Polonia 1912 Leszno jako prawnego kontynuatora. W pierwszym zarządzie nowej Polonii zasiedli w roli prezesa Jakub Pujanek oraz w roli wiceprezesa Arkadiusz Ciesielski. Klub w nowym wydaniu rozpoczął rozgrywki w ramach IV ligi wielkopolskiej, zajmując tam 11 miejsce w sezonie 18/19 oraz 7 miejsce w sezonie 19/20.

2. Rozwój infrastruktury i sukcesy w okresie międzywojennym

W latach 20. i 30. XX wieku Polonia Leszno umocniła swoją pozycję jako czołowy klub sportowy w Wielkopolsce. W 1922 roku wybudowano pierwsze boisko przy Alejach Komeniusza, które stało się głównym miejscem rozgrywek i treningów. W 1932 roku klub wykupił własny teren, co umożliwiło dalszy rozwój infrastruktury sportowej oraz stabilizację działalności.

Sportowo klub odnosił sukcesy – awansował kolejno do klasy B i A, a w 1934 roku zajął wysokie, trzecie miejsce w rozgrywkach regionalnych. Polonia rywalizowała z innymi silnymi drużynami Wielkopolski, a także organizowała mecze towarzyskie z niemieckimi zespołami oraz drużynami polonijnymi z zagranicy, co podkreślało jej znaczenie na arenie sportowej i kulturalnej.

3. Wpływ II wojny światowej na działalność klubu

Okres II wojny światowej przerwał rozwój Polonii Leszno. Działalność klubu została zawieszona, a wielu członków i zawodników zaangażowało się w działania konspiracyjne lub poniosło ofiary wojenne. Klub stracił część infrastruktury, a jego działalność sportowa ustała na czas trwania okupacji niemieckiej.

Po wojnie, mimo znacznych strat osobowych i materialnych, społeczność piłkarska Leszna podjęła wysiłek odbudowy klubu jako ważnej instytucji lokalnej i symbolu powrotu do normalności.

4. Odbudowa klubu i działalność w okresie PRL

Po zakończeniu wojny w 1945 roku działalność Polonii Leszno została wznowiona. Klub szybko odnalazł się w nowej rzeczywistości politycznej Polski Ludowej. W 1947 roku doszło do fuzji z Kolejowym Klubem Sportowym, co wzmocniło strukturę organizacyjną i kadrową.

W kolejnych latach Polonia rywalizowała w rozgrywkach klasy A, a następnie awansowała do wyższych lig. Klub stał się ważnym ośrodkiem sportowym regionu, rozwijając zarówno sekcję piłkarską, jak i inne dyscypliny.

5. Polonia Leszno w II lidze – lata 1951–1980

W 1951 roku Polonia Leszno awansowała do II ligi, co było jednym z największych sukcesów w historii klubu. Przez kolejne dekady klub rywalizował na tym poziomie rozgrywek, notując zarówno okresy stabilności, jak i spadki.

W tym czasie drużyna zyskała uznanie za waleczność i charakter, a jej występy przyciągały licznych kibiców. II liga była dla Polonii ważnym etapem rozwoju sportowego i budowania lokalnej tożsamości.

6. Przemiany ustrojowe i kryzysowe lata 90.

Transformacja ustrojowa w Polsce na początku lat 90. przyniosła szereg wyzwań dla Polonii Leszno. Zmiany gospodarcze i polityczne wpłynęły na finansowanie i organizację klubu, co doprowadziło do problemów finansowych oraz trudności w utrzymaniu sportowej formy.

Kryzys lat 90. był okresem restrukturyzacji i poszukiwania nowych źródeł wsparcia, a także prób odbudowy pozycji klubu w lokalnym i regionalnym środowisku sportowym.

7. Barwy klubowe, symbolika i dane organizacyjne

Polonia Leszno tradycyjnie występuje w barwach biało-czerwonych, które odzwierciedlają polskie narodowe barwy i podkreślają patriotyczne korzenie klubu. Drużyna nosi przydomek „Biało-Czerwoni”.

Obecnie siedziba klubu znajduje się przy ulicy Opalińskich 54 w Lesznie, a mecze rozgrywane są na stadionie przy ulicy Strzeleckiej. Klub posiada także rozwiniętą strukturę organizacyjną, a jego działalność jest wspierana przez lokalne społeczności sportowe.

Aktualnym prezesem jest (tutaj można wstawić aktualne nazwisko), a drużynę prowadzi trener (aktualne nazwisko), którzy kontynuują tradycje i rozwijają potencjał Polonii Leszno.

8. Chronologia najważniejszych wydarzeń Polonii Leszno

9. Najważniejsze postaci związane z Polonią Leszno

• Marcin Giera – pierwszy prezes klubu, działacz w okresie założenia (1912–1914)
• Adam Ruszczyński – patron klubu, adwokat i działacz społeczny
• Trenerzy i zawodnicy II ligi – postaci, które przyczyniły się do sukcesów w latach 50.–80.
• Współcześni działacze – osoby odpowiedzialne za odbudowę i rozwój klubu po transformacji ustrojowej

Lista ta może być sukcesywnie uzupełniana o kolejne zasłużone osoby, które na przestrzeni ponad stu lat działalności klubu miały wpływ na jego rozwój i sukcesy.